Bayrak Devleti – Flag State
Gemilerin Bayrakları
Ticari bir geminin Bayrak Devleti, bir geminin hangi ülkenin hukukuna bağlı olarak tescil edildiğini, lisanslandığını, yargı yetkisine tabi olduğunu ifade eder. Bayrak devleti geminin milliyeti olarak kabul edilir. Bir ticari geminin mutlaka tescil edilmiş olması gerekir ve sadece bir ülkede tescil edilebilir. Ancak, dilediğinde kayıtlı olduğu Bayrak Devleti’ni değiştirebilir. Bayrak devleti, güvenlik, deniz ve hava kirliliğini önlemekle ilgili tedbirlerin alır. Tedbirlerin belgelendirilmesi, bu belgelerin denetlenmesi de dahil olmak üzere, bayrağı altında kayıtlı gemiler üzerindeki düzenlemeleri uygular. Bir gemi bayrak devleti yasaları uyarınca faaliyet gösterir. Bu yasalar, geminin bir denizcilik davasına karışması halinde geçerlidir.
Uygunluk Bayrağı geminin, kaydettirildiği ülkenin resmi bayrağını dalgalandırmasını ifade eder. Kolaylık bayrağı da diyebiliriz. İşletmeler ticari bir tercih olarak uygun gördükleri başka bayrak altında gemilerini tescil ettirir. Bunlar kısaca bulundukları ülkenin düzenlemeleri ve denetimleridir. Geminin uyruğu (yani, bayrak) vergilendirme yetkisini belirler.
1921 Bayrak Hakkı Bildirgesi’nden sonra, tüm devletlerin Bayrak Devleti olma hakkı olduğu kabul edilmiştir. Kimi bayrak devletinin, özellikle görevlerini sınıflandırma kuruluşlarına devretmiş olan ”Uygunluk Bayrağı” devletlerinin, araştırma ve belgelendirme sorumluluklarına uymamaları nedeniyle, bazı ülkeler 1982’den sonra kendi ülkelerine giren yabancı kayıtlı gemilerin Liman Devleti kontrollerini kurmuşlardır.
Gemiler, bayrağını dalgalandırdığı devletin gemi siciline kaydedilmelidir. Birçok ülkede bayrak sicilleri yabancı sahipli gemilere açıktır. Her bayrak devleti kendi bayrak devleti kontrol sistemini kurmuştur. Normalde, her bayrak devletinin yalnızca bir gemi sicili vardır. Ancak birkaç ülkede birden fazla sicil vardır.
Birleşmiş Milletler Deniz Hukuku Sözleşmesi (UNCLOS), Bayrak Devletleri altındaki gemilere, BM Uluslararası Denizcilik Örgütü (IMO) tarafından güvenlik, denizcilik, mürettebat, MARPOL gibi uluslararası çevre mevzuatına uyumu sağlama ve deniz çevresinin korunmasına ilişkin özel hükümler getirmektedir. Bayrak Devletleri sicili altındaki gemilerin bu koşul ve şartlara uymasını temin etmelidir, aksi takdirde açık denizlerde bir ihlalin gerçekleşmesi durumunda bayrakları altındaki gemiler üzerindeki yargı yetkisini kaybedebilirler.
IMO 1992’de yerel otoritenin performansını artırmak için Bayrak Devleti Uygulaması hakkında özel bir Alt Komite kurdu. Standartları yükseltmenin bir başka yolu Liman Devleti kontrolüdür. Önemli IMO sözleşmeleri, hükümetlerin IMO standartlarını karşıladıklarından emin olmak için limanlarını ziyaret eden yabancı gemileri denetleme hükümlerini içermektedir. Gemiler, bu kurallara uyulmadığı takdirde gözaltına alınmaya varan müeyyidelerle karşılaşabilir. Deneyimler neticesinde, ülkelerin bölgesel Liman Devleti kontrol organizasyonlarını oluşturmak için bir araya gelmesinin en iyi sonucu verdiği görülmüştür.
Gemilerin ilgili IMO Konvansiyonu standartlarını ne kadar etkili bir şekilde uyguladıklarını denetleyen mekanizmanın bir parçası olan Bayrak Devleti, deniz güvenliği ve çevre korumasının teşvik edilmesine yardımcı olmak maksadına hizmet eder. Gelişmekte olan ülkelerin kendilerine yardım etme yeteneklerini geliştirmeye odaklı kapsamlı bir teknik işbirliği yapısının yerel organıdır. Denizcilik eğitimi ve benzeri faaliyetlerle insan kaynaklarının geliştirilmesine katkı sağlar.
