Dünyanın en büyük halka açık petrol ve gaz şirketini tanımlamak için kullanılan ifade süper büyüklerdir. Terim, kapsadığı şirketlerin, özellikle Amerika Birleşik Devletleri’ndeki ekonomik güçlerini ve siyaset üzerindeki etkilerine atıf yapmaktadır. Büyük petrol şirketleri genellikle fosil yakıt lobisiyle ilişkilendirilir. Aynı zamanda bir bütün olarak endüstriye vurgu yapmak maksadıyla kullanılır.
Dünyanın en büyük petrol şirketleri
Süper büyükler BP, Chevron, Eni, ExxonMobil, Royal Dutch Shell, Total, ve ConocoPhillips şirketleridir.
“Big” terimi endüstrilerde egemen olan dev şirketleri tanımlar. Big terimi 1960’ların sonlarından itibaren popüler hale getirildi. Bugün özellikle yedi süper majör petrol ve gaz şirketine atıfta bulunmak için kullanılmaktadır. Terimin popüler medyada kullanılmasından anlaşıldığı üzere, bu süper büyükler, petrol stratejilerinde, fiyatların belirlenmesinde oynadıkları rol itibarıyla, kendilerinden çok daha büyük bir etkiye sahip olması gereken ulusal üreticilerle, hemen hemen aynı klasmana girmektedirler. Kategorik etkinlikleri itibariyle, özellikle Denizcilik Petrol Endüstrisinde kural koyucu niteliklerinin olduğunu söylemek yanlış olmaz.
Ancak, Çin devletine ait olan bir petrol şirketi Sinopec Group, 2018’de süper büyük şirketlerden daha fazla gelir elde etti. Demek oluyor ki, bu süper büyüklerin uzun yıllara dayanan hegemonyası, zaman içerisinde gelişen, diğer güçlü partiler tarafından test ediliyor.
Dünyanın en büyük petrol şirketleri
Denizcilik endüstrisinde, ham petrol tankeri kiralama işinin çoğunluğuna karar veren altı ila yedi büyük petrol şirketine “Oil Majors” denir.
Yedi Kız Kardeş (Seven Sisters)
1940’ların ortalarından 1970’lere kadar küresel petrol endüstrisine Seven Sisters hakim oldu. Endüstrinin iplerine hakim olan yedi petrol şirketi olan “Yedi Kız Kardeş” şunlardı:
- Anglo-Persian Oil Company (şimdi BP)
- Gulf Oil
- Standard Oil of California (Socal)
- Texaco (şimdi Chevron)
- Royal Dutch Shell Standard
- Oil of New Jersey (Esso)
- Standard Oil Company of New York (Socony) (şimdi ExxonMobil).
1973 petrol krizinden önce Seven Sisters üyeleri dünya petrol rezervlerinin yaklaşık %85’ini kontrol ediyordu. Süper büyükler, petrol fiyatlarındaki şiddetli düşüşe yanıt olarak 1990’ların sonlarında ortaya çıkmaya başladı. Büyük petrol şirketleri, genellikle ölçek ekonomilerini iyileştirme, petrol fiyatlarındaki oynaklığa karşı koruma sağlama ve yeniden yatırım yoluyla büyük nakit rezervlerini azaltma çabasıyla birleşmeye başladılar. 1998 ve 2002 yılları arasında petrol ve gaz şirketlerinin aşağıdaki büyük birleşme ve satın almaları gerçekleşti:
Exxon’un 1999’da Mobil ile birleşerek ExxonMobil’i oluşturması;
Total’in 1999’da Petrofina ile ve 2000’de Elf Aquitaine ile birleşmesi sonucunda ortaya çıkan şirket daha sonra Total S.A adını almıştır;
BP’nin 1998’de Amoco’yu ve 2000’de ARCO’yu satın alması;
Chevron’un 2001 yılında Texaco’yu satın alması;
Conoco Inc. ve Phillips Petroleum Company’nin 2002 yılında birleşerek ConocoPhillips’i oluşturdu.
Bu konsolidasyon süreci, en büyük küresel şirketlerden bazılarını yarattı ve 2007 itibariyle hepsi ilk 25 içinde yer aldı. 2004 ile 2007 arasında altı süper majörün karı 494,8 milyar ABD doları oldu.
Piyasa üzerindeki etkileri
Grup olarak, süper büyüklerin küresel petrol ve gaz rezervlerinin yaklaşık% 6’sını kontrol ettiği tahmin ediliyor. Tersinden baktığımızda, küresel petrol ve gaz rezervlerinin %88’i OPEC karteli ve esas olarak Orta Doğu’da bulunan devletlere ait petrol şirketleri tarafından kontrol edilmekte olduğunu görüyoruz.
OECD dışındaki ülkelerde bulunan en etkili ulusal petrol ve gaz şirketleri şunlardır;
- CNPC (Çin)
- Gazprom (Rusya)
- Ulusal İran Petrol Şirketi (İran)
- Petrobras (Brezilya)
- PDVSA (Venezuela)
- Petronas (Malezya)
- Saudi Aramco (Suudi Arabistan)
Denizcilik Petrolü Uzmanları
Denizcilik endüstrisinde, dünya çapındaki petrol tankerlerinin çoğunun kiralanmasını kontrol eden altı şirketten oluşan bir grup, hep birlikte “Oil Majors” olarak anılmaktadır. Bunlar: Royal Dutch Shell, BP, Exxon Mobil, Chevron, Total ve ConocoPhillips.
